De ziekte van Alzheimer is een neurodegeneratieve aandoening die neuronen in de hersenen aantast, waardoor deze na verloop van tijd verslechteren.
Deze ziekte, die verantwoordelijk is voor 60 tot 80% van de gevallen van dementie en wereldwijd de zevende belangrijkste doodsoorzaak is, resulteert in problemen met het geheugen, het denken, het gedrag en het vermogen om dagelijkse taken uit te voeren.
De symptomen beginnen meestal langzaam en worden na verloop van tijd erger.
In het begin kan het moeilijk zijn om recente informatie te onthouden. Na verloop van tijd kan de ziekte het vermogen beïnvloeden om dagelijkse taken uit te voeren, zoals koken of het huis schoonmaken.
De meest voorkomende symptomen zijn onder meer moeite met het herinneren van recente gebeurtenissen, snel vergeten van informatie, desoriëntatie in tijd en ruimte, moeilijkheden bij het communiceren en verlies van het vermogen om dagelijkse taken uit te voeren of voor zichzelf te zorgen.
De ziekte wordt gekenmerkt door de aanwezigheid van extracellulaire bèta-amyloïde plaques en intracellulaire neurofibrillaire kluwens van hypergefosforyleerd Tau-eiwit in de hersenen.
De exacte oorzaak van deze pathologische veranderingen is onbekend, maar er zijn verschillende hypothesen voorgesteld, waaronder de amyloïdecascade, hyperfosforylering van Tau-eiwit, glutaminerge, cholinerge en adrenerge neurotransmissie, neuro-inflammatie, mitochondriale disfunctie, oxidatieve stress en de vasculaire hypothese.
De ziekte van Alzheimer wordt als multifactorieel beschouwd en wordt in verband gebracht met verschillende risicofactoren, zoals leeftijd, genetische factoren en aandoeningen zoals hypercholesterolemie, hoge bloeddruk en diabetes type 2.
Ingrijpen op beïnvloedbare risicofactoren kan complicaties voorkomen die bijdragen aan cognitieve stoornissen of de kwaliteit van leven van patiënten verbeteren.
Momenteel verlichten de behandelingsopties alleen de symptomen en is er nog steeds geen effectieve remedie voor de ziekte.
Daarom is het van cruciaal belang om primaire en secundaire preventiestrategieën te ontwikkelen om de incidentie of progressie van de ziekte te voorkomen.
Als u vermoedt dat u de ziekte van Alzheimer heeft, is het belangrijk om naar een neuroloog te gaan.
Hij kan tests uitvoeren om het geheugen en het redeneren te beoordelen, en bloedtesten aanbevelen om andere ziekten uit te sluiten die geheugenveranderingen veroorzaken.
Hoewel de ziekte van Alzheimer vaker voorkomt bij mensen ouder dan 65 jaar en in het geval van een familiegeschiedenis van de ziekte, depressie, doofheid en roken, bestaat de behandeling uit medicijnen die de symptomen kunnen verlichten en de progressie van de ziekte kunnen vertragen.
Index:
Ontdek enkele preventiestrategieën voor de ziekte van Alzheimer:
1. Cognitieve reserve
‘Cognitieve reserve’ is een theorie die verklaart waarom sommige mensen hun cognitieve vaardigheden kunnen behouden, zelfs als ze hersenbeschadiging hebben.
Het is alsof de hersenen een ‘reserve’ aan verbindingen tussen neuronen hebben die ze kunnen gebruiken om deze schade te compenseren.
Mensen met een hoog opleidingsniveau, of die betrokken zijn bij beroeps-, fysieke, sociale en vrijetijdsactiviteiten, hebben doorgaans een grotere cognitieve reserve.
Dit betekent dat ze een groter vermogen hebben om met hersenbeschadiging om te gaan zonder tekenen van cognitieve achteruitgang te vertonen.
Aan de andere kant geven onderzoeken aan dat mensen met een laag opleidingsniveau of een laag beroepsniveau ongeveer twee keer zoveel risico lopen op het ontwikkelen van dementie.
Mensen die goed presteren in hun vrijetijdsbesteding hebben een lager risico op het ontwikkelen van dementie.
Kortom, het actief en betrokken houden van de hersenen kan helpen deze ‘reserve’ op te bouwen en te beschermen tegen cognitieve achteruitgang.
2. Mediterraan dieet
Het mediterrane dieet kan een geweldige bondgenoot zijn voor de gezondheid van uw hersenen.
Het is rijk aan fruit, groenten, volle granen en noten, en omvat een matige consumptie van vis, gevogelte en alcohol.
Bovendien geeft dit dieet prioriteit aan het gebruik van olijfolie als de belangrijkste bron van vet en wordt een lage consumptie van rood en verwerkt vlees aanbevolen.
Dit dieet is gunstig omdat het voedingsmiddelen bevat die rijk zijn aan polyfenolen, onverzadigde vetten en vitamines antioxidanten, die oxidatieve stress en ontstekingen in de hersenen helpen bestrijden.
Aan de andere kant worden verzadigde vetten, die ontstekingen bevorderen, in kleinere hoeveelheden geconsumeerd.
Studies tonen aan dat het mediterrane dieet bescherming kan bieden tegen cognitieve achteruitgang en de progressie van de ziekte van Alzheimer.
Het kan de dikte van de hersenschors vergroten, de snelheid van atrofie van de hippocampus (een hersengebied dat belangrijk is voor het geheugen) verminderen, de structurele connectiviteit van de hersenen verbeteren en de accumulatie van bèta-amyloïde plaques verminderen, die kenmerkend zijn voor van de ziekte van Alzheimer.
Bovendien kunnen antioxidanten in fruit en groenten, zoals vitamine C en E, en plantaardige flavonoïden, ontstekingen en de productie van vrije radicalen in de hersenen verminderen, wat het risico op het ontwikkelen van de ziekte van Alzheimer kan verlagen. Omega 3, dat voorkomt in vis, is ook zeer nuttig, omdat het ontstekingen vermindert, de overdracht van signalen tussen neuronen optimaliseert en het geheugen en het leervermogen verbetert.
Daarom kan het volgen van het mediterrane dieet een effectieve strategie zijn om het ontstaan of de progressie van de ziekte van Alzheimer te voorkomen en uit te stellen.
3. Lichaamsbeweging
Lichaamsbeweging is erg belangrijk voor de gezondheid van de hersenen.
Studies tonen aan dat mensen die een fysiek actieve levensstijl leiden een lager risico hebben op problemen met geheugen en andere cognitieve functies.
Het beginnen met aerobe oefeningen kan bijvoorbeeld aanzienlijke verbeteringen in het geheugen en andere hersenfuncties opleveren, zelfs voor mensen die al een zekere mate van dementie hebben.
Uit experimenten met knaagdieren is gebleken dat lichaamsbeweging de grootte van de plaques die zich in de hersenen vormen bij de ziekte van Alzheimer kan verminderen, naast het verminderen van het verlies van neuronen en het verbeteren van het ruimtelijk geheugen.
Bovendien kan fysieke activiteit bij ouderen de ontstekingsmarkers in het lichaam verminderen, de bloedtoevoer naar de hersenen vergroten, de oxygenatie verbeteren en het gehalte aan stoffen verhogen die de vorming van nieuwe neuronen en de verbinding daartussen stimuleren.
Daarom beschermt lichaamsbeweging de hersenen op verschillende manieren, van het verlagen van de bloeddruk en zwaarlijvigheid tot het verbeteren van het bloedvetprofiel. Fysiek actief blijven is dus een geweldige strategie om cognitieve achteruitgang te voorkomen.
Laatste overwegingen
Hoewel de ziekte van Alzheimer een verwoestende en momenteel ongeneeslijke aandoening is, is zij niet onvermijdelijk. De preventiestrategieën die we hebben besproken – cognitieve reserve, het mediterrane dieet en lichaamsbeweging – zijn allemaal toegankelijk en hebben het potentieel om een aanzienlijk verschil te maken.
Cognitieve reserve, versterkt door activiteiten die de geest uitdagen, kan een robuuste verdediging bieden tegen het ontstaan van de ziekte van Alzheimer.
Het mediterrane dieet, met zijn rijkdom aan antioxidanten en omega-3-vetzuren, kan de hersenen voeden en beschermen.
Lichaamsbeweging, vooral aerobe oefeningen, kan de gezondheid van de hersenen verbeteren en de cognitieve achteruitgang vertragen.
Hoewel deze strategieën de preventie van de ziekte van Alzheimer niet garanderen, bieden ze wel hoop en een proactieve manier om de gezondheid van de hersenen aan te pakken. Het aannemen van deze levensstijl kan het begin van de ziekte helpen voorkomen of vertragen. De sleutel is om vroeg te beginnen en consistent te zijn. Een gezond brein is immers van fundamenteel belang voor een gezond en vervullend leven. Zorg dus goed voor je hersenen – je hebt er maar één.
Bron: SILVA, Liliana Sofia da. Primaire en secundaire preventiestrategieën voor de ziekte van Alzheimer. 2022. Proefschrift.